Ikuku dị ọcha dị mkpa maka ibi ndụ ahụike, mana dịka Healthtù Ahụ Ike (wa (WHO) siri kwuo, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 99% nke ndị bi n'ụwa na-ekuku ikuku gafere oke ntụzịaka nke mmetọ ikuku. Kristina Pistone, onye ọkà mmụta sayensị na-eme nchọpụta na NASA Ames Research Center kwuru, "Ịdị ikuku bụ ihe nleba anya ole ihe dị n'ikuku, nke gụnyere ụmụ irighiri ihe na ikuku gas." Nchọpụta Pistone na-ekpuchi ma mpaghara ikuku na ihu igwe, na-elekwasị anya na mmetụta nke ụmụ irighiri ihe ikuku na ihu igwe na igwe ojii. Pistone kwuru, "Ọ dị mkpa ịghọta ogo ikuku n'ihi na ọ na-emetụta ahụike gị yana otu ị ga-esi bie ndụ gị nke ọma ma na-aga ụbọchị gị." Anyị na Pistone nọdụ ala ka anyị mụtakwuo maka ịdị mma ikuku yana otu ọ nwere ike isi nwee mmetụta pụtara ìhè na ahụike mmadụ na gburugburu ebe obibi.
Kedu ihe mejupụtara ogo ikuku?
E nwere isi ihe na-emetọ ikuku isii nke Ụlọ Ọrụ Nchebe Gburugburu Ebe Obibi (EPA) na-achịkwa na United States: particulate matter (PM), nitrogen oxides, ozone, sulfur oxides, carbon monoxide, na lead. Ihe mmetọ ndị a na-esi n’ebe ndị sitere n’okike pụta, dị ka ihe na-esi n’ọkụ na uzuzu ọzara na-arịgo n’ikuku, ma ọ bụ site n’ọrụ mmadụ, dị ka ozone nke a na-enweta site n’ìhè anyanwụ na-emeghachi omume n’ọkụ ụgbọ ala.
Kedu ihe dị mkpa nke ikuku ikuku?
Ogo ikuku na-emetụta ahụike na ịdị mma nke ndụ. "Dịka anyị kwesịrị itinye mmiri, anyị kwesịrị iku ume," Pistone kwuru. "Anyị abịawo ịtụ anya mmiri dị ọcha n'ihi na anyị ghọtara na anyị chọrọ ya ka anyị wee dịrị ndụ na ahụike, anyị kwesịkwara ịtụ anya otu ihe ahụ site na ikuku anyị."
Ejikọtala àgwà ikuku na-adịghị mma na mmetụta obi vaskụla na iku ume n'ime mmadụ. Ikpughe oge dị mkpirikpi na nitrogen dioxide (NO2), dịka ọmụmaatụ, nwere ike ịkpata mgbaàmà iku ume dị ka ụkwara na iku ume, na ikpughe ogologo oge na-abawanye ohere nke ịmalite ọrịa iku ume dị ka ụkwara ume ọkụ ma ọ bụ ọrịa iku ume. Ikpughe na ozone nwere ike ime ka ngụgụ ka njọ ma mebie ụzọ ikuku. Ngosipụta na PM2.5 (bụ 2.5 micrometers ma ọ bụ obere) na-ebute mgbakasị ngụgụ ma jikọta ya na ọrịa obi na ngụgụ.
Na mgbakwunye na mmetụta ya na ahụike mmadụ, adịghị mma ikuku nwere ike imebi gburugburu ebe obibi, na-emetọ mmiri site na acidification na eutrophication. Usoro ndị a na-egbu ihe ọkụkụ, na-emebi nri ala, ma na-emerụ anụmanụ ahụ.
Na-atụ Ogo Ikuku: Ndekọ Ogo Ikuku (AQI)
Ogo ikuku yiri ihu igwe; ọ nwere ike ịgbanwe ngwa ngwa, ọbụlagodi n'ime awa ole na ole. Iji tụọ na ịkọ akụkọ gbasara ịdịmma ikuku, EPA na-eji Ndekọ Ogo Ikuku United States (AQI). A na-agbakọ AQI site n'ịtụta nke ọ bụla n'ime mmetọ ikuku isi isii n'ọ̀tụ̀tụ̀ si na "Ezigbo" ruo "ihe ize ndụ," iji mepụta ọnụọgụ AQI jikọtara ọnụ 0-500.
Pistone kwuru, "Ọ na-abụkarị mgbe anyị na-ekwu maka ịdị mma ikuku, anyị na-ekwu na e nwere ihe ndị dị na mbara igwe anyị maara na ọ dịghị mma ka ụmụ mmadụ na-eku ume mgbe niile." "Ya mere, iji nweta ezigbo ikuku, ịkwesịrị ịnọ n'okpuru ebe mmetọ ụfọdụ." Mpaghara gburugburu ụwa na-eji ụzọ dị iche iche maka ịdị mma ikuku "dị mma", nke na-adaberekarị na ihe ndị na-emetọ usoro ha. N'ime usoro EPA, a na-ewere uru AQI nke 50 ma ọ bụ nke dị ala dị mma, ebe 51-100 na-ewere dị oke oke. A na-ewere uru AQI n'etiti 100 na 150 adịghị mma maka ndị otu nwere mmetụta, na ụkpụrụ dị elu adịghị mma nye onye ọ bụla; A na-enye ọkwa ahụike mgbe AQI ruru 200. Uru ọ bụla karịrị 300 ka a na-ewere dị ka ihe dị ize ndụ, a na-ejikọkwa ya na mmetọ anụ ahụ sitere na ọkụ ọhịa.
Nnyocha ogo ikuku NASA na ngwaahịa data
Ihe mmetụta ikuku dị mma bụ ihe bara uru maka ịweta data ịdị mma ikuku na ọkwa mpaghara.
Na 2022, Trace Gas GRoup (TGGR) na NASA Ames Research Center wepụrụ Teknụzụ Sensọ Network dị ọnụ ala maka ịchọgharị mmetọ, ma ọ bụ INSTEP: netwọkụ ọhụrụ nke ihe mmetụta ikuku dị ọnụ ala nke na-atụ ụdị mmetọ dị iche iche. Ihe mmetụta ndị a na-ewepụta data ịdị mma ikuku na mpaghara ụfọdụ na California, Colorado, na Mongolia, ma gosi na ọ bara uru maka nyochaa ogo ikuku n'oge ọkụ California.
Nyocha 2024 Airborne na Satellite nke Eshia Air Quality (ASIA-AQ) jikọtara data ihe mmetụta sitere na ụgbọ elu, satịlaịtị, na nyiwe dabere na ala iji nyochaa ogo ikuku n'ọtụtụ mba dị na Eshia. A na-eji data ewepụtara n'ọtụtụ ngwa n'ụgbọ elu ndị a, dị ka Sistemụ Measurement Meteorological (MMS) sitere na NASA Ames Atmospheric Science Branch, iji nụchaa ụdị ịdị mma ikuku iji buo amụma na nyochaa ọnọdụ ịdị mma ikuku.
Gburugburu ụlọ ọrụ, NASA nwere ọtụtụ satịlaịtị na-ahụ ụwa na teknụzụ ndị ọzọ iji weghara ma kọọ data ịdị mma ikuku. N'afọ 2023, NASA bidoro ọrụ Tropospheric Emissions: Monitoring of Pollution (TEMPO), nke na-atụle ogo ikuku na mmetọ n'elu North America. Ala NASA, Atmosphere Near real-time Capability for Earth Observations (LANCE) ngwá ọrụ na-enye ndị na-ebu amụma àgwà ikuku nwere nha achịkọtara site n'ọtụtụ ngwa NASA, n'ime awa atọ nke nlele ya.
Iji nweta gburugburu ikuku dị mma, anyị nwere ike nyochaa data ịdị mma ikuku ozugbo. Ndị na-esonụ bụ sensọ nwere ike ịlele parampat ịdị mma ikuku dị iche iche
Oge nzipu: Dec-04-2024